Prawo do urlopu wypoczynkowego to jedno z najważniejszych uprawień, szczegółowo regulowane przez Kodeks Pracy. Pracodawca, co do zasady, nie może zmusić pracownika do wykorzystania urlopu w wyznaczonym przez siebie czasie, jednak od tej reguły obowiązują pewne wyjątki.

Zasady wykorzystania urlopu wypoczynkowego

Pracownicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę mają prawo do 20 lub 26 dni wolnych w ciągu roku kalendarzowego. Określane są mianem urlopu wypoczynkowego, który musi być pełnopłatny, a także nieprzerwany. Prawa do urlopu nie można się zrzec ani przenieść go na osobę trzecią. Urlop wypoczynkowy udzielany jest na wniosek pracownika i za zgodą pracodawcy, na przykład w ramach obowiązujących w przedsiębiorstwie planów urlopowych. Pracownik może wykorzystać dni wolne w dowolny sposób – zgodnie z założeniami powinien on odpoczywać, jednak nie ma przeciwwskazań, aby w tym czasie na przykład przeprowadził remont mieszkania. Co ważne, pracodawca nie ma możliwości wysłania pracownika na urlop w wyznaczonym przez siebie terminie, bez wcześniejszej konsultacji z samym zainteresowanym. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki.

Urlop przymusowy w okresie wypowiedzenia

Pracownicy składający wypowiedzenie, często zastanawiają się, czy pracodawca może wysłać na urlop w okresie jego obowiązywania? Odpowiedź brzmi: tak, ale na pewnych zasadach. Do tego, aby pracodawca udzielił dni wolnych, nie jest wymagana zgoda pracownika. Niemniej jednak przełożony nie może w dowolny sposób dysponować urlopem wypoczynkowym – udziela go wyłącznie w wymiarze, jaki proporcjonalnie odpowiadał rocznemu okresowi zatrudnienia w jego firmie. Ma on natomiast możliwość wysłania pracownika na urlop zaległy, tak aby został on w pełni wykorzystany. Urlop w okresie wypowiedzenia często nazywany jest urlopem przymusowym – pracodawca nie musi uzasadniać swojej decyzji, a informację o jej podjęciu przekazuje pracownikowi w dowolnej formie. Więcej na temat urlopu w okresie wypowiedzenia może przeczytać w serwisie Poradnik Przedsiębiorcy.

Obowiązek wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego

Każdemu pracownikowi przysługuje w danym roku 20 lub 26 dni urlopu, zależnie od posiadanego stażu pracy. Niewykorzystane dni wolne przechodzą na rok następny, jednak należy wykorzystać je maksymalnie do 30 września. Jeśli pracodawca w tym czasie nie udzieli pracownikowi urlopu, naraża się na karę finansową w wysokości nawet 30 tysięcy złotych, którą nakłada Państwowa Inspekcja Pracy. Aby tego uniknąć, może wysłać pracownika na zaległy urlop w dowolnym momencie, nawet bez jego zgody. Niektórzy pracownicy odmawiają bowiem współpracy w tym zakresie, przy czym kolejne dni wolne kumulują się. Stanowi to zagrożenie normalnego porządku pracy, jednocześnie narażając pracodawcę na straty finansowe (w przypadku złożenia wypowiedzenia, pracodawca będzie zmuszony wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop). Rekomenduje się jednak, aby przymusowe wysyłanie na zaległy urlop stanowiło ostateczne rozwiązanie – o wiele lepiej szczegółowo omówić warunki z poszczególnymi pracownikami, tworząc tym samym plan urlopowy.